Cáo buộc tàu cá Việt Nam 'bao vây' Hải Nam: Vô lý và vô căn cứ
Việc
các chuyên gia Trung Quốc cáo buộc nhiều tàu cá của Việt Nam xâm phạm trái phép
vùng nước của đảo Hải Nam là vô lý và vô căn cứ.
![]() |
Tàu cá Trung Quốc thường xuyên xâm phạm chủ quyền Việt Nam trên Biển Đông. Nguồn: Độc Lập |
Trong ba tháng đầu năm 2020, Sáng kiến minh bạch chiến lược Biển Đông thuộc Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc (SCSPI) đưa ra nhiều bài viết vô lý và vô căn cứ khi cáo buộc nhiều tàu cá của Việt Nam xâm phạm trái phép vùng nước của đảo Hải Nam.
Cụ
thể, dựa trên một nhóm dữ liệu được cho là tín hiệu định danh và định vị của
các tàu (AIS), Sáng kiến minh bạch chiến lược Biển Đông thuộc Đại học Bắc Kinh,
Trung Quốc (SCSPI) tố cáo tàu cá của Việt Nam đã đánh bắt cá bất hợp pháp hoặc
do thám gần căn cứ hải quân chiến lược Du Lâm của Trung Quốc với số lượng lớn.
Cáo
buộc vô lý
Tuy
nhiên, từ kinh nghiệm thực tiễn, có thể thấy nhận định của SCSPI rất phi lý. Thứ
nhất, nếu thực sự đó là sự thật, an ninh của quân cảng Du Lâm, nơi trú đậu của
các tàu ngầm hạt nhân chiến lược của Trung Quốc, hết sức đáng lo ngại.
Thứ
hai, các ngư dân Việt Nam hoặc là “liều lĩnh” hoặc là “ngu ngốc” đến mức “lạy
ông tôi ở bụi này” vừa đi đánh bắt cá bất hợp pháp, vừa bật máy định vị vệ
tinh.
Thứ
ba, các tàu hải cảnh Trung Quốc, vốn rất hung hãn xua đuổi ngư dân Việt Nam ở
các vùng biển xung quanh Hoàng Sa, nay lại “dễ dãi” đến lạ lùng ở khu vực được
cho là hết sức nhạy cảm.
Từ
góc độ quản lý, chính phủ Việt Nam không dung túng tệ nạn đánh bắt cá bất hợp
pháp, không có quản lý và không khai báo (IUU) và cũng không khuyến khích ngư
dân đi do thám vùng biển của các quốc gia khác. Vì thế, làm sao có chuyện các
tàu cá của Việt Nam xuất hiện số đông trong vùng biển của các quốc gia khác với
các thiết bị hành trình ở trạng thái mở!?
Một
số trường hợp đơn lẻ, tàu cá của Việt Nam có thể chỉ là qua lại bình thường, hoặc
ghé các cảng nước ngoài để tiếp nước ngọt hoặc nhu yếu phẩm. Các hoạt động đó
là hợp pháp theo quy định của Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS) 1982.
Dữ
liệu không đáng tin cậy
Tạm
gác qua tranh cãi pháp lý về vùng biển chồng lấn bên ngoài cửa vịnh Bắc bộ và
các quyền qua lại tự do của tàu thuyền, câu hỏi đặt ra là liệu các dữ liệu AIS
mà SCSPI cung cấp có đáng tin cậy.
Viện
Biển Đông, Học viện Ngoại giao tìm cách xác minh cơ sở dữ liệu do SCSPI công bố
ngày 3.2.2020 về 34 tàu có số hiệu MMSI của VN được cho là đã xuất hiện ở vùng
nước lân cận Đảo Hải Nam bằng cách đối chiếu với cơ sở dữ liệu của Marine
Traffic, một công ty thương mại cung cấp các dữ liệu hàng hải uy tín nhất thế
giới.
Kết
quả kiểm tra cho thấy chênh lệch lớn giữa hai cơ sở dữ liệu. Cụ thể, 6 tàu cá
trong danh sách của SCSPI hoàn toàn không xuất hiện trong dữ liệu của Marine
Traffic. 21 tàu cá mà SCSPI ghi nhận không có nhật ký hoạt động hay di chuyển
trên Marine Traffic vào thời gian SCSPI đã đưa ra. Tuy nhiên, Marine Traffic lại
có dữ liệu về hoạt động của các tàu này tại các thời gian khác.
Cơ
sở dữ liệu của Marine Traffic cũng cho thấy 4 tàu khác có hoạt động xung quanh
thời điểm mà SCSPI đưa ra, nhưng vị trí của các tàu này tương đối xa Hải Nam. Nếu
thông tin Marine Traffic và SCSPI đưa ra đều chính xác, có tàu đã di chuyển 200
hải lý trong vòng 7 giờ, trung bình 30 hải lý một giờ. Điều này không thể xảy
ra với một tàu cá bình thường.
Đặc
biệt, có 3 tàu cá mang số hiệu MMSI của Việt Nam được Marine Traffic ghi nhận
hoạt động ở khu vực xung quanh Hải Nam ngày 20 và 21.1.2020. Tuy nhiên, có hai
tàu trong số đó là WANG11111 (MMSI 574811111) và 11336 (MMSI 574868866) chưa
bao giờ cập cảng tại Việt Nam kể từ ngày 25.3.2019 đến nay. Hành trình trên
Marine Traffic cho thấy các tàu này thường quay trở lại cảng Yangpu của Hải
Nam.
Dữ
liệu này đặt ra nghi vấn về một số tàu cá nước ngoài hoạt động trong vùng biển
các quốc gia khác nhưng lại phát tín hiệu định danh MMSI của Việt Nam.
Sự
khác biệt đó đặt ra câu hỏi về độ tin cậy của cơ sở dữ liệu SCSPI cung cấp. Điều
đáng nói là chỉ một trường hợp duy nhất trong số 34 tàu của SCSPI có dữ liệu gần
tương thích với cơ sở dữ liệu của Marine Traffic. Hơn thế nữa, các trường hợp của
các tàu mang số hiệu WANG11111 (MMSI 574811111), 11336 (MMSI 574868866), và rất
nhiều các tàu khác có số hiệu MMSI, nhưng mang nhiều tên khác do Marine Traffic
phát hiện bị nghi ngờ là giả mạo nhận dạng, điều này vốn đã khá phổ biến với
các tàu cá Trung Quốc.
Nghi
án vu khống cho Việt Nam
Không
rõ lý do gì khiến các chuyên gia hàng đầu của Trung Quốc vội vã “chụp mũ” đánh
bắt cá bất hợp pháp IUU hay thực hiện các hoạt động thu thập tin tức tình báo
cho tàu cá Việt Nam. Bất cứ bộ dữ liệu AIS nào cũng cần phải được kiểm tra chéo
kỹ lưỡng đối chứng với các nguồn khác nhằm đảm bảo thông tin là chính xác và
phù hợp. Số liệu có thể bị ngụy tạo, sửa đổi, và diễn giải sai. Bên cạnh đó,
các tín hiệu AIS chỉ cung cấp vị trí và hành trình của tàu, không đủ để kết luận
về các hoạt động thực tế của tàu.
Các
cáo buộc của SCSPI rất đáng chú ý tại thời điểm Sáng kiến minh bạch hàng hải
châu Á (AMTI) của Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS, Mỹ) tiết tộ
thông tin về việc các ngư dân, dân binh của Trung Quốc xâm nhập các Vùng đặc
quyền kinh tế (EEZ) của nhiều nước và gia tăng hiện diện xung quanh đá Thị Tứ
hiện đang do Philippines kiểm soát.
Trong
bối cảnh đó, nhiều khả năng SCSPI tìm cách “vu khống” Việt Nam để “đánh lạc hướng”
của dư luận thế giới với hành động của mình. Tuy nhiên, việc sử dụng bức ảnh
trong đó một tàu cá Việt Nam bên cạnh tàu ngầm Trung Quốc bất chợt nổi lên do một
ngư dân Việt Nam chụp ở phía đông bắc của Hoàng Sa để cáo buộc tàu cá Việt Nam
đang “hoạt động trinh sát” ở Hải Nam quả thực là một sự bịa đặt thô thiển.
TS Đỗ Thanh Hải
(Nguồn: thanhnien
TS
Đỗ Thanh Hải là nghiên cứu viên cao cấp của Viện Biển Đông, Học viện Ngoại giao
Việt Nam.)
Nhận xét
Đăng nhận xét